مکر دیگر انگیختن وزیر دراِضلال ِقوم

وعظ از طریق حال،

اِضلال: یعنی گمراه کردن.

مکر بستن: حیله کردن، طرح ریختن حیله.

وعظ را بگذاشت: یعنی موعظه وسخنرانی را رها کرد.

خلوت: تنها نشینى، اصطلاحا، دورى گرفتن از مردم و تنها نشستن در مدت معین بقصد عبادت و ریاضت.

شوق: هیجان دل براى دیدار محبوب، و آن ثمره‏ى محبت است و تا دوستى نباشد شوق پیدا نمى‏شود.

حال: عبارت است از حالت درونی سالک که از سوى خدا بدل پیوندد وخود انسان در ایجاد یا دوام یا از میان رفتن آن نقشی ندارد. مقابل: قال.

قال:یعنی سخن، لفظ و عبارت بدون تحقق معنى در دل، مأخوذ از ((قال)) که فعل ماضى و مفرد مذکر غایب است در زبان عربى. مقابل: حال.

حال وقال:روی هم یعنی احوال درونیوبیرونی.

ذوق: درلغت یعنی چشیدن ودر نزد عرفا، نخستین مراتب شهود است یعنی آن مرحله از سیر به سوی خدا، که در آن بنده مزهْ معرفت راچشیده اما هنوز درآغاز راه است.

دوتو: خمیده شده دراینجا یعنی چنان غرق در ریاضت بود که سر بلند نمی کرد.

 ( 553) مکر دیگرى آغاز کرده خلوت نشین شد. ( 554) میان مریدان خود شورى افکنده قریب چهل پنجاه روز در خلوت بود.( 555) مردم از شوق دیدار و از غم جدایى او دیوانه شدند. ( 556) همه لابه و زارى مى‏کردند و او در خلوت غنوده بود.( 557) مردم مى‏گفتند ما بى‏تو در تاریکى بوده چراغ نداریم و حال ما چون حال کورى است که بى‏عصا کش بماند. ( 558) از براى خدا کرم کرده ما را بیش از این از خود جدا نگه مدار.

دایه: یعنی پرستار، کسی که بچه را تر وخشک می کند.

دستور نیست: یعنی اجازه نیست، مجوّز شرعی برای بیرون آمدن ندارم.

در شناعت آمدند: یعنی زبان به سرزنش گشودند.

دمهاى سرد: یعنی آه می کشیم، آه بی حاصل.

بى‏تو یتیم‏: یعنی بدون سرپرست.

حکمت : یعنی سخنان سودمند ورهایی بخش.

ما ز شیر حکمت تو خورده‏ایم‏: یعنی ما از سخنان تو بهره برده وپرورش یافته ایم

( 559) ما اطفالى هستیم که دایه ما تویى بیا و سایه خود را بر سر ما بگستر. ( 560) وزیر به آنها پیغام کرد که جان من از شما دور نیست ولى اجازه ندارم که از خلوت بیرون آیم.( 561) امیران بشفاعت آمده و مریدان زارى کرده گفتند.( 562) این چه بد بختى است که ما بى‏تو از دل و دین یتیم مانده‏ایم.( 563) تو عذر براى ما مى‏تراشى ما از سوز دل آه سرد مى‏کشیم‏. ( 564) ما بگفتار خوش تو عادت کرده و از بستان حکمت تو شیر خورده‏ایم‏.